Czym są obligacje?
Papiery wartościowe są wspólnym określeniem dla zbywalnych dokumentów, gwarantujących posiadaczom określone prawa majątkowe. W grupie tej wymienia się między innymi obligacje. Sprawdź, jakie są najbardziej popularne typy takich papierów wartościowych, jak w nie inwestować i gdzie kupić obligacje?
Obligacje – co to jest?
Powszechnie przyjmowana definicja obligacji wskazuje, że są one dłużnym instrumentem finansowym, papierem wartościowym, stwierdzającym zobowiązanie emitenta do zapłaty określonej kwoty środków finansowych drugiej stronie, nazywanej obligatariuszem. Emitent to inaczej dłużnik, który zaciąga swego rodzaju kredyt u właściciela obligacji, czyli obligatariusza. Przy emisji i sprzedaży obligacji zobowiązuje się on wobec właściciela do ich wykupu, na ściśle określonych warunkach.
Rola emitenta sprowadza się też do okresowego wypłacania posiadaczowi obligacji oprocentowania oraz zwrotu wartości nominalnej obligacji w terminie wykupu.
Bardzo często emitentem obligacji jest Skarb Państwa, który po emisji obligacji skarbowych sprzedaje je obywatelom lub inwestorom zagranicznym, w celu pozyskania środków finansowych na realizację swoich zadań. To mechanizm zadłużania się Skarbu Państwa.
Każda obligacja może mieć inną cenę i inne oprocentowanie, uzależnione od wiarygodności kredytowej emitenta (historię kredytową można sprawdzić w BIK). Jeśli emitentem jest Skarb Państwa, ryzyko utraty części czy wszystkich środków ulokowanych w ten sposób jest niskie, podobnie jak oferowane w związku z takimi obligacjami oprocentowanie. Każda obligacja ma cenę nominalną, od której naliczane są odsetki. Ma także wartość, po jakiej emitent dokonuje jej wykupu od nabywcy po upływie określonego czasu.
Przypisana jest jej także cena emisyjna, czyli wartość, po jakiej można dokonać zakupu obligacji. Cena emisyjna może być niższa od ceny nominalnej. W momencie sprzedaży emisji, obligacje są notowane na giełdzie papierów wartościowych. Od tego czasu ich wartość nie jest uzależniona od decyzji podejmowanych przez emitenta, a od sił popytu i podaży, czyli od rynku. Wówczas mówi się o cenie rynkowej obligacji.
Podstawowe typy obligacji
Biorąc pod uwagę cechy obligacji, można wyróżnić kilka grup:
- podział ze względu na emitenta: obligacje skarbowe emitowane przez Skarb Państwa, obligacje korporacyjne emitowane przez przedsiębiorców oraz obligacje komunalne, gdzie emitentem są gminy lub związki gmin;
- podział ze względu na oprocentowanie: obligacje o stałym oprocentowaniu lub obligacje o zmiennym oprocentowaniu oraz obligacje zerokuponowe;
- podział ze względu na termin wykupu: obligacje krótko‑, średnio‑ i długoterminowe oraz obligacje wieczyste, tzw. konsole, które nigdy nie są wykupywane, ale dają posiadaczom korzyść w postaci renty wieczystej;
- podział ze względu na oznaczenie obligatariusza: obligacje imienne, ze wskazaniem właściciela papieru wartościowego i obligacje na okaziciela;
- podział ze względu na miejsce emisji: obligacje krajowe emitowane w kraju, z którego pochodzi emitent, obligacje zagraniczne emitowane poza granicami kraju emitenta oraz euroobligacje sprzedawane na rynku międzynarodowym;
- podział ze względu na dodatkowe opcje przypisane do obligacji: obligacje zamienne, przychodowe, strukturyzowane, oszczędnościowe, callable i pupilarne.
Szczególnym typem papierów wartościowych dłużnych są obligacje podporządkowane, których cechą charakterystyczną jest brak zabezpieczenia. Oznacza to, że w przypadku upadłości emitenta zostają one wypłacone po spłacie innych wierzycieli, o ile dłużnik będzie wtedy jeszcze dysponował jakimikolwiek pieniędzmi. Można wstrzymać ich wykup i odroczyć wypłatę odsetek. Inwestycje w obligacje podporządkowane wiążą się z wysokim ryzykiem.
Jak kupić obligacje?
Istnieje kilka sposobów na pozyskanie obligacji. Tego typu papiery wartościowe dla dużych inwestorów sprzedawane są w ramach przetargów i mówi się wówczas o obligacjach hurtowych. Nabywcy prywatni również mogą uzyskać do nich dostęp za pośrednictwem biur maklerskich działających na giełdzie papierów wartościowych.
Drugim sposobem na zakup obligacji jest skorzystanie z oferty agenta emisji, którym dla obligacji skarbowych jest Bank PKO BP. Są to tak zwane obligacje oszczędnościowe, kierowane do kupców indywidualnych. Występują wśród nich papiery wartościowe dłużne:
- obligacje 3-miesięczne,
- obligacje 2-letnie,
- obligacje 3-letnie,
- obligacje 4-letnie,
- obligacje 10-letnie.
Natomiast beneficjenci programu Rodzina 500+ mają ponadto do wyboru zakup obligacji rodzinnych, 6- lub 12-letnich. Obligacje oszczędnościowe są sprzedawane co miesiąc, a ich cena jest stała – wynosi 100 zł w dniu sprzedaży. Mogą one znacznie wspomóc budżet domowy przy oszczędzaniu na domowych wydatkach.
Posiadając rachunek maklerski, masz możliwość zlecenia nabycia wybranego rodzaju obligacji od wytypowanego emitenta.