Weksel – co to jest?
W praktyce finansowej wielu banków, firm pożyczkowych (czym firma pożyczkowa różni się od banku), ale i w kontaktach prywatnych są wykorzystywane różne zabezpieczenia wzajemnych świadczeń. Jednym z nich jest weksel. Sprawdź, co to jest weksel i jakie rodzaje weksli są w praktyce stosowane oraz jaki jest ich cel.
Co zawiera weksel?
Na początek dowiedz się, co to weksel. W jaki sposób jest on używany przy zabezpieczaniu rozliczeń pieniężnych? Otóż jest specjalnym typem papieru wartościowego, stanowiącym zabezpieczenie stron umowy finansowej, np. umowy pożyczki.
W treści dokumentu powinny znaleźć się najważniejsze informacje dotyczące tego, kto i dla kogo go wystawił, jaka jest suma wekslowa oraz jaki jest to rodzaj weksla. Powinien on zasadniczo zawierać takie dane jak:
- nazwa dokumentu „weksel” w języku, w którym został on sporządzony,
- dane trasanta, tj. wystawcy weksla, lub osoby trzeciej,
- dane remitenta, tj. wierzyciela wekslowego,
- określenie sumy wekslowej, czyli kwoty pieniężnej, na jaką wystawiany jest weksel i która powinna zostać zwrócona,
- termin, w którym ma zostać spłacona suma wekslowa,
- miejsce, w którym należy zapłacić sumę wekslową,
- data i miejsce wystawienia weksla,
- podpis osoby wystawiającej weksel.
Istotą weksla jako instrumentu finansowego jest to, że jego wystawca – trasant – najczęściej zobowiązuje się do zapłaty sumy wekslowej na rzecz wierzyciela wekslowego. Czasem zdarza się, że wystawca nakłada taki obowiązek na osobę trzecią, by ta spełniła świadczenie na rzecz remitenta lub innej osoby czy instytucji. Weksle mogą być przekazywane po wystawieniu w drodze indosu. Remitent ma prawo dokonać pisemnego oświadczenie o przeniesieniu praw wynikających z tego papieru wartościowego na kogoś innego, przez co sam wchodzi w rolę indosanta, nazywanego żyrantem. Ten, na kogo zostały w takim momencie przeniesione prawa do weksla, jest indosatariuszem, inaczej żyrantariuszem.
Rodzaj weksli
W praktyce są wykorzystywane różnego rodzaju weksle, wyodrębniane przy różnych klasyfikacjach. W zależności od tego, jakie czynniki są brane pod uwagę, wymienia się:
- weksle własne (sola) oraz weksle trasowane (ciągnione) – w zależności od tego, kto jest zobowiązany do uregulowania należności,
- weksel wystawiany na zlecenie, weksel imienny lub weksel na okaziciela – w zależności od osoby remitenta,
- weksel in blanco – szczególny rodzaj weksla.
Weksel sola – własny, suchy lub prosty, polega na tym, że jedynie jego wystawca ma prawo do jego wykupienia. Nikt inny nie może uregulować zobowiązania wynikającego z takiego papieru wartościowego. W momencie gdy podpisujesz weksel własny, podejmujesz bezwarunkową odpowiedzialność za spłatę należności wierzycielowi w wymienionej kwocie.
Zupełnie inne przeznaczenie ma weksel trasowany, nazywany również wekslem ciągnionym, przekazanym lub tratą. Trasant w dokumencie wskazuje osobę, która ma obowiązek spłaty określonej kwoty należności na rzecz remitenta. Osoba przyjmująca na siebie taki obowiązek nazywana jest trasatem (w odróżnieniu od trasanta). Podpisujący weksel trasowany mają wobec wierzyciela bezwarunkową odpowiedzialność finansową.
Weksle mogą być klasyfikowane, biorąc pod uwagę osobę remitenta, na papiery wystawiane na zlecenie. Dają one możliwość przeniesienia prawa do wierzytelności wynikającej z tego dokumentu na innego remitenta, wykorzystując przy tym:
- indos,
- przelew,
- dziedziczenie.
Warto wiedzieć, że istnieje zarówno weksel imienny, wystawiany na określonego remitenta, który zawiera konkretne dane osoby mogącej uzyskać spłatę z jego tytułu, jak i weksel na okaziciela, który pozwala na uzyskanie wynikającej z niego należności przez jego posiadacza.
Weksel in blanco
Szczególnym rodzajem weksla jest weksel in blanco. Co to jest? To rodzaj papieru wartościowego (jest nim również czek) stosowany jako forma zabezpieczenia wierzytelności. Polega on na tym, że w momencie podpisywania dokumentu nie jest uzupełniany co najmniej jeden z wymienionych elementów:
- remitent,
- kwota należności,
- termin płatności.
To celowy zabieg, ponieważ w przeciwnym razie dokument nie będzie ważny. Weksel in blanco jest zabezpieczeniem tylko dla jednej ze stron transakcji, a wierzyciel może wpisać do weksla dowolną sumę. Można ustrzec się takiej ewentualności, jeśli wraz z nim podpisywana jest umowa. Uzgadniane są w niej warunki, na jakich weksel będzie mógł być uzupełniony o brakujące elementy.
Ważną kwestią jest jeszcze poręczenie wekslowe, nazywane awalem. Ma ono znaczenie dla weksli jako takich, ponieważ jest to czynność prawna polegająca na bezwarunkowym przyjęciu przez poręczającego – awalistę – współodpowiedzialności za dług osoby podpisanej na dokumencie. Awalista odpowiada za spłatę należności wówczas, gdy osoba, za której dług wekslowy poręczył, nie wywiąże się z jego pokrycia. Poręczenie wekslowe będzie miało moc prawną, jeśli awalista złoży podpis na przedniej stronie dokumentu, na jego odwrocie lub na karcie dodatkowej ze zwrotem „poręczam”.